CÁC CAN THIỆP CHỮA LÀNH CHO CÁC CHẤN THƯƠNG TÂM LÝ
10:50 28/04/2022
Hiện nay, khi sự thiếu thốn về vật chất trong xã hội đang ngày càng được khắc phục, thay vào đó, sức khỏe tinh thần đang dần trở thành một vấn đề đáng được quan tâm. Hãy cùng tìm hiểu về các vấn đề liên quan đến chấn thương tâm lý, và các phương pháp can thiệp nhé.
I. Chấn thương tâm lý
Chấn thương tâm lý là tổn thương về mặt tinh thần khi trải qua một sự kiện cực kỳ đáng sợ hoặc đau khổ dẫn đến những thách thức và khó khăn trong hoạt động thường ngày hoặc khi đối phó với sự kiện đó.
Mỗi người khi trải qua những sự kiện này sẽ có những phản ứng khác nhau, nhiều người có thể phục hồi tốt mà không gặp phải các vấn đề lâu dài. Tuy nhiên, một số người sẽ gặp khó khăn ngay sau những sự kiện đó hoặc trong vòng một tháng thậm chí là lâu hơn. Một số ví dụ cho những trải nghiệm đau thương này bao gồm: bị bạo lực, bị lạm dụng, bị tấn công tình dục hoặc hãm hiếp, bị bỏ mặc thời thơ ấu, mất mát người thân yêu và thiên tai,…
Chấn thương tâm lý có thể để lại những tác động lâu dài và tiêu cực đến cả thể chất và tinh thần của một cá nhân, từ đó cản trở các hoạt động và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của họ. Sau khi gặp phải những trải nghiệm tiêu cực này, một người có thể mắc phải một vài hội chứng rối loạn tâm thần, điển hình là rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa chấn thương tâm lý và rối loạn sử dụng chất. Những người rối loạn sử dụng chất có nguy cơ biểu hiện chấn thương nhiều hơn. Có đến 60% cá nhân tìm cách điều trị rối loạn sử dụng chất có các tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
II. Các phương pháp can thiệp chấn thương tâm lý
Những can thiệp phòng ngừa rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) cho những người có chấn thương tâm lý là rất cần thiết. Nó áp dụng những nguyên tắc chính (Hobfoll et al., 2007)2 để giảm nguy cơ mắc các bệnh PTSD như:
- Khuyến khích giữ bình tĩnh
- Phát huy ý thức về khả năng phục hồi của cá nhân và tập thể
- Tăng tính kết nối
- Khuyến khích đặt hy vọng
Có một số phương pháp đã được áp dụng và được chứng minh là có hiệu quả giúp làm giảm những chấn thương tâm lý.
1. Liệu pháp nhận thức hành vi tập trung vào chấn thương
Liệu pháp này được khuyến khích là một phương pháp điều trị đầu tiên cho các cá nhân bị chấn thương. Mục tiêu tập trung chủ yếu vào việc điều chỉnh các tác động về tình cảm, hành vi, nhận thức/tri giác và xã hội của chấn thương. Đối tượng của liệu pháp này là những đứa trẻ đã trải qua ít nhất một loại chấn thương.
2. Phương pháp điều trị tiếp xúc
Phương pháp thủ công này, bao gồm tiếp xúc với hình ảnh và thực tế. Một nghiên cứu có hơn 80% người tham gia với kết quả tốt hơn các phương pháp khác. Phương pháp tiếp xúc với hình ảnh bao gồm các bài tập trí tưởng tượng để nhớ lại và mô tả đối tượng hoặc trải nghiệm chấn thương, trong khi đó, tiếp xúc với thực tế yêu cầu đối mặt trực tiếp.
3. Các liệu pháp nghệ thuật biểu cảm
Liệu pháp nghệ thuật biểu cảm thúc đẩy sự tự tin trước cái mới, sự phát triển và sự tự tin vào bản thân qua các công cụ sáng tạo, thay vì bằng lời nói. Nó đã cho thấy tác động tích cực trong việc giảm trầm cảm, phát triển khả năng kiểm soát cảm xúc, cải thiện kỹ năng xã hội và cải thiện cảm nhận về cơ thể.
Cách tiếp cận chữa lành chấn thương phi ngôn ngữ có rất nhiều lợi thế. Ví dụ, cách tiếp cận này có thể kết nối lại các giác quan cơ thể và xử lí nhận thức của những người bị tổn thương về thể chất. Nó cũng cho phép khám phá dần dần những trải nghiệm chấn thương với một khoảng cách tâm lý an toàn. Hơn nữa, nghệ thuật có thể được sử dụng như một công cụ để truyền tải chấn thương và xử lý thông tin đó cho những đối tượng thiếu khả năng hoặc từ vựng.
3.1. Liệu pháp nghệ thuật thị giác
Theo nghiên cứu, một số liệu pháp nghệ thuật thị giác đã làm giảm điểm số chấn thương tâm lý, ví dụ liệu pháp vẽ Mandala. Một nghiên cứu đã đánh giá một buổi trị liệu nghệ thuật cá nhân, gọi là giao thức 4 bản vẽ. Trong đó, những người tham gia đã được yêu cầu vẽ, viết, và trình bày một câu chuyện để minh họa cho trải nghiệm đau thương của mình nhằm khởi động lại sự chú ý và động lực của bệnh nhân.
3.2. Liệu pháp âm nhạc
Tương tự như liệu pháp nghệ thuật thị giác, liệu pháp âm nhạc sử dụng các phương tiện sáng tạo, mang tính biểu tượng như các hoạt động sáng tác và ngẫu hứng bài hát theo nhóm. Từ đó, người tham gia thể hiện những ký ức và cảm xúc đau thương, cũng như thực hành hợp tác.
3.3. Liệu pháp nghệ thuật biểu cảm
Nghệ thuật biểu cảm là một cách tiếp cận đa phương thức, kết hợp các hình thức nghệ thuật khác nhau như âm nhạc, thơ ca, khiêu vũ và nhiều hơn nữa. Trọng tâm của liệu pháp này là quá trình sử dụng các sản phẩm sáng tạo để thể hiện bản thân, thay vì bệnh lý, cụ thể là qua việc chia sẻ với nhóm hoặc diễn tập trước khán giả.
4. Trị liệu vận động
Hoạt động thể chất nói chung, và các môn thể thao đồng đội nói riêng, được cho là giúp cải thiện sự tự tin vào bản thân và kỹ năng xã hội. Một phân tích tổng hợp về trị liệu này trên các cá nhân bị PTSD đã chỉ ra độ hiệu quả cao hơn so với các cách điều trị thông thường, đặc biệt là với các triệu chứng trầm cảm.
5. Các phương pháp dựa trên chánh niệm và thiền
Trong một đánh giá tổng quát, các phương pháp điều trị hành vi, chẳng hạn như kích hoạt hành vi và chánh niệm, được cho là có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng PTSD. Tuy nhiên, chúng không được khuyến khích là một phương pháp điều trị độc lập (vì có thể để lại hậu quả như tái chấn thương) và phải được thiết kế đặc biệt theo từng cá nhân. Nhưng khi được tích hợp với các phương pháp điều trị hành vi, chánh niệm có thể giảm các hành vi tránh né và củng cố kỹ năng điều chỉnh cảm xúc.
Một số yếu tố cần được xem xét khi lựa chọn chiến lược phù hợp cho việc điều trị chấn thương. Cần lựa chọn giữa phương pháp trị liệu tập trung vào chấn thương hay vào tổng thể, theo cá nhân hay theo nhóm, độ tuổi, và chi phí chữa trị. Ngoài ra, người thực hiện điều trị có thể áp dụng chánh niệm như là một phương pháp hỗ trợ.
Do sự phức tạp của chấn thương và ảnh hưởng tiêu cực của chúng đối với người mắc phải, các bác sĩ chữa trị, và bản thân các cá nhân trong xã hội đều phải có hiểu biết về vấn đề tâm lý này, để có thể bảo vệ sức khỏe cho bản thân, và để giúp đỡ bạn bè, thành viên gia đình của mình.
- Bài viết liên quan