Phòng tránh thai
03:53 11/12/2023
Phòng tránh thai
Có những biện pháp tránh thai nào?
Có nhiều cách để tránh thai, một số biện pháp tránh thai đồng thời cũng có thể ngăn ngừa các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Những người thường xuyên quan hệ tình dục mà không muốn mang thai nên chọn các biện pháp tránh thai mà họ thấy phù hợp nhất. Mặc dù còn nhiều biện pháp khác, bài viết này chỉ đề cập đến những biện pháp tránh thai được dử dụng phổ biến. Nếu sử dụng một phương pháp không hiệu quả thì có thể sử dụng kết hợp nhiều biện pháp.
Những hiểu lầm về phòng tránh thai
Nhiều người vẫn còn cảm thấy xấu hổ hoặc ngần ngại khi nói chuyện về quan hệ tình dục và biện pháp tránh thai. Điều này dẫn đến sự thiếu hiểu biết và tăng nguy cơ quan hệ tình dục không an toàn và mang thai ngoài ý muốn. Đây là một số ví dụ về những sự hiểu lầm phổ biến:
✘ Chỉ có thể mang thai khi người đàn ông đạt cực khoái (và xuất tinh).
✓ Tinh dịch vẫn có thể rỉ ra khỏi dương vật trước khi đạt cực khoái hoặc khi xuất tinh xong.
✘ Chỉ có thể mang thai trong thời kỳ thụ thai theo 'nhịp tự nhiên' của mình.
✓ Việc theo dõi và tính toán chu kỳ sinh nở tự nhiên không hề đơn giản và nó phức tạp hơn là đếm ngày thụ thai. Bạn vẫn có thể mang thai ngoài thời điểm mà bạn tin rằng mình dễ thụ thai.
✘ Không thể mang thai trong kỳ kinh nguyệt hoặc khi quan hệ tình dục lần đầu tiên.
✓ Mang thai vẫn xảy ra khi bạn quan hệ tình dục trong thời kỳ kinh nguyệt và ngay cả khi bạn quan hệ tình dục lần đầu.
✘ Sử dụng biện pháp tránh thai lâu ngày sẽ dễ bị vô sinh.
✓ Không có bằng chứng cho thấy thuốc tránh thai hoặc các biện pháp tránh thai khác dẫn đến vô sinh.
Bao cao su
Bao cao su là biện pháp tránh thai phổ biến nhất giúp ngăn ngừa mang thai và giảm nguy cơ mắc các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục và HIV. Mặc dù vậy, không có biện pháp tránh thai nào có hiệu quả 100% trong việc ngăn ngừa mang thai hoặc nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Bao cao su có loại dành cho nam và nữ.
Bao cao su dành cho nam
Nếu bạn sử dụng bao cao su nam đúng cách thì chúng có hiệu quả ngừa thai tới 98%. Hãy cẩn thận vì bao cao su có thể bị rách hoặc rơi ra khi quan hệ tình dục nếu không được đeo đúng cách. Một số người có thể bị dị ứng với cao su latex. Đối với những người này, họ có thể sử dụng bao cao su không làm từ cao su latex.
Cách sử dụng: Cẩn thận mở bao bì và lấy bao cao su ra. Đặt bao cao su lên đầu dương vật đang cương cứng. Trong khi bóp đầu bao, cuộn bao xuống hết dương vật. Sau khi quan hệ, cẩn thận tháo bao cao su và vứt vào thùng rác.
Bao cao su dành cho nữ
Loại bao cao su này được phụ nữ sử dụng để ngăn tinh dịch tìm đến tử cung. Bao cao su này phải được đặt bên trong âm đạo trước khi tiếp xúc với dương vật. Nếu chúng được sử dụng đúng cách, chúng có hiệu quả ngừa thai tới 95%. Ai cũng có thể sử dụng bao cao su cho nữ, nhưng nó có thể không phù hợp với những phụ nữ cảm thấy khó chịu với việc chạm vào bộ phận sinh dục của họ.
Cách sử dụng: Cẩn thận mở bao bì và lấy bao cao su ra. Vòng dày bên trong sẽ được đặt trong âm đạo, trong khi vòng ngoài mỏng hơn sẽ nằm bên ngoài cơ thể. Bóp chặt vòng bên trong từ bên ngoài bằng ngón tay cái và ngón trỏ và đưa vào âm đạo. Đẩy bao cao su vào bằng ngón tay, càng xa càng tốt cho đến khi nó tựa vào cổ tử cung. Ngừng quan hệ nếu bao cao su bị đẩy vào âm đạo hoặc nếu bạn cảm thấy dương vật trượt giữa bao cao su và âm đạo.
Một số mẹo nhỏ
● Mỗi lần quan hệ tình dục phải dùng bao cao su mới, không được sử dụng lại bao cao su đã qua sử dụng.
● Mỗi lần chỉ dùng một bao cao su. Sử dụng nhiều bao cùng một lúc có thể làm tăng nguy cơ rách.
● Kiểm tra hạn sử dụng. Không sử dụng bao cao su hết hạn sử dụng.
● Kiểm tra xem bao bì có bị rách hay không. Nếu bị rách, bạn không thể sử dụng nó.
● Không nên sử dụng các loại chất bôi trơn gốc dầu với bao cao su latex vì chúng có thể làm yếu chất latex.
● Nếu bạn cảm thấy bao cao su bị rách, hãy dừng lại ngay lập tức, rút ra và sử dụng bao cao su mới.
● Bạn nên chuẩn bị sẵn phương pháp dự phòng trong trường không không có hoặc không dùng được bao cao su, ví dụ như viên uống ngừa thai khẩn cấp.
● Mọi người thường ngại sử dụng bao cao su vì ngại mua ở cửa hàng. Bạn cũng có thể mua bao cao su trực tuyến, tuy nhiên, hãy tránh những nhãn hiệu không rõ nguồn gốc và cẩn thận với bao cao su đã hết hạn sử dụng và bị hỏng.
Thuốc tránh thai đường uống (dạng viên)
Thuốc tránh thai đường uống là biện pháp ngừa thai hiệu quả, nhưng chúng không ngăn ngừa sự lây nhiễm các nhiễm trùng qua đường tình dục. Viên thuốc có chứa hormone sinh dục nữ là estrogen hoặc progestin hoặc chứa cả hai. Những viên thuốc này hoạt động bằng cách ngăn không cho trứng đi ra khỏi buồng trứng và ngăn không cho tinh trùng tiếp cận trứng, chẳng hạn bằng cách làm mỏng niêm mạc tử cung. Đôi khi chúng cũng được sử dụng để điều hòa kinh nguyệt hoặc điều trị mụn trứng cá. Nếu được sử dụng đúng cách, thuốc kết hợp cả hai loại hormon hoặc thuốc chỉ có progestin có hiệu quả ngừa thai tới 99%. Khó khăn lớn nhất khi dùng thuốc tránh thai là phải uống vào cùng một thời điểm hàng ngày.
Tác dụng phụ có thể xảy ra
Thuốc có thể có tác dụng phụ chẳng hạn như làm thay đổi tâm trạng, buồn nôn, căng tức ngực và đau đầu, nhưng những tác dụng phụ này thường biến mất sau vài tháng.
Lời khuyên
● Làm theo hướng dẫn trên hộp - không uống nhiều hơn hoặc ít hơn những gì được hướng dẫn (thông thường, bạn sẽ uống thuốc mỗi ngày trong vòng 21 ngày, sau đó nghỉ 7 ngày khi có kinh). Tùy thuộc vào thời điểm bạn bắt đầu uống thuốc trong chu kỳ kinh nguyệt, thuốc có thể có hoặc không có tác dụng ngay lập tức.
● Thuốc tránh thai không phù hợp đối với đối tượng trên 35 tuổi và hút thuốc, hoặc đối tượng mắc một số bệnh lý nhất định.
● Nếu bạn bị nôn hoặc tiêu chảy sau khi uống thuốc, có thể thuốc đã không được hấp thu vào máu của bạn. Hãy sử dụng các hình thức tránh thai khác.
● Nếu bạn bỏ lỡ một viên thuốc, hãy uống viên thuốc bạn đã quên và tiếp tục uống thuốc hàng ngày như bình thường. Nếu bạn bỏ lỡ hai viên thuốc trở lên, hãy uống viên cuối cùng đã quên và tiếp tục uống thuốc hàng ngày như bình thường, nhưng đảm bảo sử dụng thêm các biện pháp tránh thai khác.
Thuốc tránh thai dạng tiêm
Thuốc tránh thai dạng tiêm hoạt động tương tự như thuốc tránh thai dạng viên. Chúng cũng giải phóng hormone để tránh thai. Nếu được sử dụng đúng cách, nó có hiệu quả hơn 99%. Bác sĩ sẽ tiêm hormone và nó sẽ duy trì hiệu quả trong vòng 12 đến 14 tuần. Đây là một giải pháp thay thế tốt cho những người hay quên uống thuốc, tuy nhiên, bạn vẫn phải nhớ tiêm nhắc lại trước khi thuốc mất tác dụng. Có thể mất đến 1 năm để khả năng sinh sản của bạn trở lại bình thường sau khi ngừng tiêm, vì vậy biện pháp này không được khuyến nghị cho những người muốn có thai sớm.
Vòng tránh thai
Vòng tránh thai là một dụng cụ nhỏ bằng đồng và nhựa hình chữ T được bác sĩ hoặc điều dưỡng đặt vào tử cung. Nó giải phóng đồng để ngừa thai nhưng không phòng được các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Khi được đưa vào đúng cách, nó có hiệu quả ngừa thai đến 99%. Nó cũng có thể hoạt động như một biện pháp tránh thai khẩn cấp (sau khi quan hệ), nếu nó được đưa vào trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ tình dục không an toàn.
Nó có thể được sử dụng trong vòng 5 đến 10 năm, nhưng bạn có thể yêu cầu bác sĩ tháo bỏ nó ra bất cứ lúc nào. Đây là phương pháp tránh thai phổ biến: một nghiên cứu chỉ ra rằng trong số 500 phụ nữ đến khám phụ khoa ở Việt Nam thì có đến 128 người đã sử dụng vòng tránh thai (Gallo và cộng sự, 2019).
Tác dụng phụ có thể xảy ra
Trong vòng 3-6 tháng đầu tiên sau khi đặt vòng tránh thai, kinh nguyệt của người phụ nữ có thể bị ảnh hưởng. Kinh nguyệt có thể ra nhiều máu hơn, lâu hơn hoặc đau hơn. Ngoài ra còn có rủi ro nhỏ về nhiễm trùng và khó chịu sau khi đặt vòng tránh thai.
Thuốc tránh thai khẩn cấp
Thuốc tránh thai khẩn cấp được uống sau khi quan hệ tình dục không an toàn để tránh thai. Tùy thuộc vào loại thuốc, nó có thể có tác dụng đến 3-5 ngày sau khi giao hợp, nhưng hiệu quả nhất là khi uống ngay lập tức. Thuốc tránh thai thường làm ngừng hoặc làm chậm quá trình rụng trứng.
Tác dụng phụ có thể xảy ra
Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể ảnh hưởng đến kinh nguyệt. Kinh nguyệt có thể đến sớm hơn hoặc muộn hơn, hoặc đau hơn. Các tác dụng phụ khác bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, nôn - hãy kiểm tra nhãn trên hộp.
Triệt sản
Triệt sản là một thủ thuật y tế triệt để tránh thai. Những người muốn triệt sản nên chắc chắn về sự lựa chọn của mình. Triệt sản không bảo vệ khỏi trước các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, vì vậy bạn vẫn cần sử dụng bao cao su.
Triệt sản nam (Thắt ống dẫn tinh)
Đối với triệt sản nam, các ống chứa tinh dịch sẽ được cắt hoặc bịt kín. Đây là một phẫu thuật khá nhanh chóng và không gây ra đau đớn. Nó không ảnh hưởng đến ham muốn tình dục và bạn vẫn có thể xuất tinh, tuy nhiên trong tinh dịch sẽ không còn chứa tinh trùng.
Các biện pháp tránh thai khác vẫn phải được sử dụng trong ít nhất 8-12 tuần sau khi phẫu thuật, cho đến khi xét nghiệm tinh dịch cho thấy không còn tinh trùng. Vì đây là một phẫu thuật nên có khả năng gây ra nhiễm trùng và đau ở tinh hoàn.
Triệt sản nữ
Đối với triệt sản nữ, các ống dẫn trứng bị chặn để ngăn trứng gặp tinh trùng. Điều này sẽ không ảnh hưởng đến nồng độ hormone và kinh nguyệt. Phẫu thuật có thể không thành và phát sinh các biến chứng về sức khỏe như chảy máu tring và nhiễm trùng.
Tài liệu tham khảo:
- https://www.vietnammedicalpractice.com/hanoi/en/news/contraception
- https://www.nhs.uk/conditions/contraception/
- https://www.cdc.gov/condomeffectiveness/index.html
- Gallo, M. F., Nguyen, N., Nguyen, C. & Steiner, M. J. (2019). Knowledge of contraceptive effectiveness and method use among women in Hanoi, Vietnam. Contraception: X, 1.
- Bài viết liên quan