Trầm cảm

06:01 05/09/2018

Trầm cảm (rối loạn trầm uất nặng) là một bệnh lý phổ biến và nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến cảm nhận của bạn, cách bạn suy nghĩ và cách bạn hành động. May mắn thay trầm cảm có thể được điều trị. Trầm cảm gây ra cảm giác buồn bã và/hoặc mất hứng thú với các hoạt động mà bạn từng yêu thích. Điều này có thể dẫn tới một loạt các vấn đề về tâm trạng và thể chất và có thể làm giảm khả năng để làm việc hoặc chức năng của một người.

Các triệu chứng trầm cảm có thể thay đổi từ nhẹ cho tới nghiêm trọng, và có thể bao gồm:

  • Cảm giác buồn bã hoặc có tâm trạng trầm uất
  • Mất hứng thú hoặc niềm vui với các hoạt động yêu thích trước đây
  • Thay đổi khẩu vị - giảm cân hoặc lên cân không do chế độ ăn uống
  • Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều
  • Mất năng lượng hoặc hay mệt mỏi
  • Hoạt động thể chất vô định (như nắm chặt tay hoặc đi tới đi lui) hoặc di chuyển và nói chậm chạp
  • Cảm giác vô giá trị hoặc tội lỗi
  • Gặp khó khăn để suy nghĩ, tập trung và đưa ra quyết định
  • Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử

Hãy thử làm 1 trắc nghiệm nhỏ sau đây để xem liệu mình có đang mắc chứng trầm cảm không để kịp thời chữa trị bệnh.

Các triệu chứng cần kéo dài trong vòng ít nhất 2 tuần để được chẩn đoán là trầm cảm.

Bên cạnh đó, tình trạng sức khỏe (như các vấn đề ở tuyến giáp, u não hoặc thiếu vitamin) có thể tương đồng với các triệu chứng trầm cảm nên cần loại trừ các nguyên nhân y tế nói chung để có thể kết luận tình trạng trầm cảm.

Trầm cảm được ước tính ảnh hưởng tới 1 trên 15 người lớn (6.7%). Và 1 trong 6 người (16.6%) sẽ trải qua trầm cảm vào một giai đoạn nào đó trong cuộc đời họ. Trầm cảm có thể xảy tới bất cứ khi nào, nhưng thường thì trầm cảm sẽ xuất hiện lần đầu vào những năm cuối tuổi teen và giữa những năm 20 tuổi. Phụ nữ thường dễ mắc trầm cảm hơn so với nam giới. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng 1/3 phụ nữ sẽ trải qua một cơn trầm cảm nặng trong cuộc đời của mình.

Việc mất đi một người thân yêu, mất việc hoặc chấm dứt một mối quan hệ đều là những trải nghiệm khó khăn đối với một người. Trong những hoàn cảnh này, sẽ là bình thường để một người cảm thấy buồn rầu hoặc đau thương. Những người đang trải qua mất mát thường mô tả rằng họ đang “trầm cảm”.

Tuy nhiên cảm giác buồn không đồng nghĩa với trầm cảm. Cảm giác buồn rầu, mất mát là một cảm giác tự nhiên và đặc thù với mỗi người, cảm giác này đôi khi cũng có chung một số đặc điểm với trầm cảm. Cảm giác đau buồn và trầm cảm đều có thể mang theo nỗi buồn bã tột độ và sự lảng tránh các hoạt động thường ngày, nhưng hai trạng thái này lại khác biệt theo những cách vô cùng quan trọng:

  • Với cảm giác đau buồn, các cảm xúc đau thương đến theo từng đợt, thường đi kèm với ký ức tích cực của người đã khuất. Với trầm cảm nặng, tâm trạng và/hoặc sự hứng thú (niềm vui) sẽ giảm đáng kể trong vòng 2 tuần.
  • Với cảm giác mất mát, lòng tự trọng thường vẫn được duy trì. Với trầm cảm nặng, cảm giác vô giá trị và ghét bản thân thường là phổ biến.
  • Với một số người, cái chết của người thân có thể gây ra trầm cảm nặng. Mất việc hoặc là nạn nhân bị tấn công/lạm dụng thể chất hoặc trải qua một thảm họa lớn cũng có thể dẫn tới trầm cảm ở một số người. Khi cảm giác đau buồn và trầm cảm cùng diễn ra, cảm giác đau buồn lúc này sẽ nghiêm trọng hơn và kéo dài hơn khi không bị trầm cảm. Mặc dù có một số điểm chung như vậy giữa cảm giác đau buồn và trầm cảm, đây là hai tình trạng hoàn toàn khác biệt. Việc phân biệt rõ hai trạng thái này sẽ giúp một người tìm kiếm sự giúp đỡ, hỗ trợ hoặc điều trị mà họ cần.

Trầm cảm có thể ảnh hưởng tới bất cứ ai – ngay cả một người có vẻ như đang có một cuộc sống khá lý tưởng. Nhiều yếu tố có thể đóng vai trò dẫn tới trầm cảm:

  • Yếu tố hóa sinh: Khác biệt trong một số chất hóa học cụ thể trong não bộ có thể dẫn tới các triệu chứng trầm cảm.
  • Di truyền: Trầm cảm có thể di truyền theo gia đình. Ví dụ: Nếu trong một cặp song sinh cùng trứng có một người bị trầm cảm, người còn lại sẽ có 70% nguy cơ cũng gặp tình trạng này trong quãng đời của mình.
  • Tính cách: Những người có lòng tư tôn thấp, những người dễ bị áp đảo bởi căng thẳng, hay những người hay bi quan thường dễ có khả năng bị trầm cảm.
  • Các yếu tố môi trường: Tiếp xúc thường xuyên với bạo lực, sự bỏ bê, lạm dụng hay nghèo đói có thể khiến một số người dễ bị trầm cảm hơn.

Trầm cảm là một trong những rối loạn tâm thần có khả năng điều trị cao nhất. 80 - 90% những người bị trầm cảm có phản ứng tốt với điều trị. Phần lớn các triệu chứng ở tất cả các bệnh nhân đều thuyên giảm.

Trước khi chẩn đoán hoặc điều trị, bác sỹ nên thực hiện đánh giá toàn diện, bao gồm phỏng vấn và khám thể chất nếu cần. Trong một số trường hợp, có thể làm xét nghiệm máu để đảm bảo trầm cảm không phải do tình trạng y tế gây ra ví dụ như vấn đề tuyến giáp. Đánh giá này nhằm xác định các triệu chứng cụ thể, tiền sử bệnh lý và gia đình, các yếu tố văn hóa và môi trường để đưa ra chẩn đoán và lên kế hoạch hành động.

Điều trị bằng thuốc: Chất hóa học trong não có thể tác động tới tình trạng trầm cảm của một người và ảnh hưởng tới điều trị. Vì điều này, các thuốc chống trầm cảm có thể được kê đơn để giúp điều chỉnh chất hóa học trong não của một người. Những loại thuốc này không phải là thuốc an thần, chúng không gây tác động lên thói quen của người dùng. Thường thì các loại thuốc chống trầm cảm sẽ không có tác dụng kích thích nếu được sử dụng bởi người không mắc bệnh.

Các loại thuốc chống trầm cảm có thể tạo ra cải thiện trong một hoặc hai tuần đầu sử dụng. Lợi ích đầy đủ có thể sẽ không được nhìn thấy trong hai hoặc ba tháng. Nếu bệnh nhân cảm thấy không có cải thiện hoặc cải thiện rất ít sau nhiều tuần, bác sỹ có thể thay đổi liều hoặc thay đổi thuốc điều trị. Trong một số trường hợp, các loại thuốc hướng thần khác có thể hữu ích. Điều quan trọng là bạn cho bác sỹ của mình biết nếu một loại thuốc không có tác dụng hoặc nếu bạn gặp tác dụng phụ.

Các bác sỹ tâm lý thường khuyến cáo bệnh nhân tiếp tục sử dụng thuốc từ sáu tháng trở lên sau khi các triệu chứng đã được cải thiện. Điều trị duy trì dài hạn có thể được gợi ý nhằm giảm nguy cơ tái phát ở một số người có nguy cơ cao.

Liệu pháp tâm lý: Liệu pháp trị liệu tâm lý, hoặc “tư vấn trị liệu” đôi khi được sử dụng độc lập để điều trị trầm cảm nhẹ; với trầm cảm mức độ trung bình và nặng, liệu pháp tâm lý thường được sử dụng cùng với điều trị bằng thuốc chống trầm cảm. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) cũng được xem là hiệu quả để điều trị trầm cảm. Liệu pháp này tập trung vào thời điểm hiện tại và giải quyết vấn đề. Liệu pháp nhận thức hành vi giúp một người nhận ra suy nghĩ lệch lạc và sau đó thay đổi hành vi và suy nghĩ của mình.

Liệu pháp tâm lý có thể chỉ bao gồm cá nhân bệnh nhân, nhưng cũng có thể có sự tham gia của những người khác nữa. Ví dụ như liệu pháp gia đình hoặc cặp đôi có thể giúp giải quyết các vấn đề trong các mối quan hệ thân mật này. Liệu pháp nhóm bao gồm những người với bệnh lý
tương đồng.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của trầm cảm, điều trị có thể kéo dài trong vài tuần hoặc dài hơn. Ở nhiều trường hợp, có thể đạt được cải thiện rõ rệt sau 10 đến 15 buổi.

Liệu pháp choáng điện (ECT) là một phương pháp điều trị y tế thường được sử dụng cho các bệnh nhân trầm cảm nặng hoặc rối loạn lưỡng cực mà không có phản ứng với các phương pháp điều trị khác. Phương pháp này bao gồm kích điện vào não trong thời gian ngắn khi bệnh nhân được gây mê. Một bệnh nhân thường được điều trị ECT từ hai đến ba lần một tuần trong vòng sáu tới 12 buổi điều trị. ECT đã được sử dụng từ những năm 1940, và rất nhiều năm nghiên cứu đã tạo ra những cải tiến lớn lao. Phương pháp này thường được quản lý bởi một nhóm các chuyên gia y khoa đã được huấn luyện bao gồm một bác sỹ tâm thần, một bác sỹ gây mê và một y tá hoặc trợ lý bác sỹ.

Mọi người có thể làm một số điều để giúp làm giảm các triệu chứng của trầm cảm. Với nhiều người, tập thể dục thường xuyên giúp tạo ra cảm giác tích cực và cải thiện tâm trạng. Ngủ đủ giấc thường xuyên, chế độ ăn uống lành mạnh và tránh uống rượu (một chất ức chế) cũng có thể giúp làm giảm các triệu chứng trầm cảm.

Trầm cảm là một căn bệnh có thực và bạn có thể tìm kiếm sự giúp đỡ nếu nhận thấy mình có tình trạng này. Với chẩn đoán và điều trị thích hợp, phần lớn những người có trầm cảm sẽ có thể vượt qua. Nếu bạn có các triệu chứng của trầm cảm, bước đầu tiên cần làm là gặp bác sỹ.

Hãy chia sẻ nỗi lo của bạn và yêu cầu được đánh giá tổng thể. Đây là điểm xuất phát để giải quyết các nhu cầu sức khỏe tâm thần.

 

Nguồn: psychiatry.org 

  • Bài viết liên quan